تجربه و تحقیقات ثابت کرده‌اند که انجام کار نیک، تاثیرات مثبتی بر ابعاد مختلف روان انسان بر جای می‌گذارد. در ادامه این مطلب از مجله نیک آوا به بررسی تأثیر فعالیت‌های نیکوکارانه بر سلامت روان افراد خواهیم پرداخت.
تاثیر نیکوکاری بر فرد نیکوکار
سلامت روان یکی از بحث‌های رایج اکنون است. شاید اگر نگاهی به اطراف خود بیندازیم، بسیاری از افراد را مشاهده می‌کنیم که برای آرامش و درمان اختلالات روان به روانشناس مراجعه می‌کنند.
می‌توان گفت، اولین تاثیری که انجام کار خیر بر روان انسان بر جای می‌گذارد، توانمند شدن است. منظور از توانمندی در اینجا توانمندی از نظر شخصیتی است. اینکه فرد صبورتر می‌شود، عزت نفس او افزایش می‌یابد و در مواجهه با مشکلات شخصی خود با درایت بیشتری عمل می‌کند؛ همچنین، با انجام کار خیر، هوش اجتماعی فرد ارتقا پیدا می‌کند و خواستار پذیرش بیشتری در برابر وظایف اجتماعی می‌شود.
زمانی که نگاه دقیق‌تری به این مسئله داشته باشیم، به نتیجه می‌رسیم که وجود این میزان تاثیر مثبت کار خیر در روان انسان واقعا شگفت انگیز است. در حقیقت، به نظر می‌رسد که فرد کمک‌کننده از کار خیر خود سود بیشتری نسبت به فرد نیازمند به دست می‌آورد. با این حساب، ما با انجام کار خیر بیشتر به خودمان کمک می‌کنیم تا فرد نیازمند!
زمانی که از این تاثیر اطلاع پیدا می‌کنیم، دقیقا همان نقطه‌ای است که باید تصمیم بگیریم به شکل اصولی‌تری رفتار کنیم.
کار نیک و ایجاد شادی پایدار در انسان
زمانی که انسان خوشحال و هیجان زده است یا توسط دیگر افراد تشویق می‌شود، در مغز او ماده‌ای به نام دوپامین شروع به ترشح می‌کند. دوپامین سبب ایجاد احساس خوشی در فرد می‌شود، اما متاسفانه کاملا زودگذر است.
سروتونین نیز ماده دیگری مانند دوپامین است که در قسمت روده ترشح می‌شود. این ماده بیشتر عواطف و احساسات شخص را درگیر می‌کند و در واقع سبب مهربان‌تر شدن فرد نسبت به دیگران می‌شود. افزایش ترشح سروتونین در بدن می‌تواند مانع از ایجاد احساس افسردگی در فرد شود.
انجام کارخیر می‌تواند باعث ایجاد احساس شادی و رضایتمندی ماندگار در شخص نیکوکار شود. با وجود تمام نتایجی که نیکوکاری بر روان انسان دارد، این بینش که فرد خیر تنها برای ایجاد حس رضایت و خوشحالی شخصی اقدام به نیکوکاری کند، کار پسندیده‌ای نیست.
این مسئله نوعی نگاه از بالا به نیازمندان است و سبب به رخ کشیدن دارایی‌های شخص ثروتمند به این افراد می‌شود. استفاده ابزاری شخص ثروتمند از نیازمندان برای رسیدن به امیال شخصی، بدترین نوع نگاه در به کمک به نیازمندان است.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید، این است که بخشندگی همیشه به صورت مادی نیست، بلکه افراد می‌توانند به شکل‌های مختلف حتی تنها با لبخند زدن نیز احساس شادابی و مهربانی را به دیگران ببخشند. حتی ممکن است شخصی نیاز به حمایت روانی از سمت دیگران داشته باشد و همین حمایت روانی کمک بسیار ارزشمندی برای او به حساب بیاید.
تاثیر کار نیک بر درمان افسردگی
اگر نگاهی به دور و بر خود بیندازیم، افراد ثروتمند بسیاری را مشاهده می‌کنیم که دچار نوعی احساس پوچی و افسردگی شده‌اند. در مقابل افراد ثروتمندی نیز وجود دارند که با استفاده از ثروت خود نیازمندان بسیاری را تحت پوشش خود قرار داده‌اند و کارآفرینی یا کارهای عام المنفعه بسیاری را در کارنامه خود به ثبت رسانده‌اند. چنین افرادی بشاش‌تر، موفق‌تر و سالم‌تر از افراد گروه اول هستند و احساس رضایتمندی بیشتری نسبت به عملکرد خود دارند.
انسان به حکم وجدان و فطرت پاکی که در وجودش نهادینه شده است، به دستگیری از نیازمندان تمایل دارد. انجام عمل خیر به رشد، تعالی و احساس رضایت ما انسان‌ها کمک بسیاری می‌کند. انسان موجودی اجتماعی است. به همین دلیل، چه بسیار زمان‌هایی که ما خودمان هم نیاز به حمایت و کمک دیگران پیدا می‌کنیم.
افزایش حمایت‌های اجتماعی
اگر به رفتار حیوانات کمی دقیق‌تر شویم، نشانه‌های حمایت آن‌ها از یکدیگر را به راحتی درک خواهیم کرد. برای مثال اگر کلاغ‌ها احساس کنند کلاغ یا جوجه کلاغی دچار خطر و حمله از سمت انسان یا دیگر حیوانات شده است، به صورت گروهی به دشمن حمله می‌کنند.
خفاش‌ها نیز اگر هم نوع خود را در وضعیت گرسنگی مشاهده کنند، برای حفظ حیات آن خفاش به او خون می‌دهند. با توجه به اینکه انسان موجودی اجتماعی است، لزوم حمایت‌های اجتماعی در جامعه بیش از پیش آشکار می‌شود.
بهبود سلامت روان جامعه
در جامعه‌ای استاندارد که نیازهای اولیه افراد به خوبی برآورده می‌شوند، شخص پتانسیل بیشتری برای حرکات خلاقانه و موثر در اجتماع پیدا می‌کند. این مسئله به هرم مازلو و اولویت‌های جامعه انسانی مربوط می‌شود؛ بنابراین، شرایط اجتماعی تاثیر مستقیمی در بحث نیکوکاری و تمایل افراد نسبت به کارخیر دارد.
شاید دانستن این مسئله برای شما جالب باشد، در اجتماع، افرادی که مهر و نیکی بیشتری را به اطرافیان خود هدیه می‌کنند، از شادابی و سلامتی بیشتری نسبت به دیگران برخوردار هستند. درحقیقت در بدن چنین افرادی سروتونین بیشتری ترشح می‌شود که باعث می‌شود کمتر از دیگران تحت تاثیر فشارهای عاطفی قرار بگیرند. وجود چنین افرادی می‌تواند سلامت روانی جامعه را تا اندازه زیادی بهبود ببخشد.
ایجاد حس همدلی موثر در جامعه
شاید شما هم با افرادی مواجه شده باشید که در شرایط فقر و تنگدستی خود نیز به فکر کمک به دیگران و التیام دردهای آن‌ها هستند. این نوع از رفتار درواقع نوعی واکنش به خلا درونی و شخصیت افراد است. افرادی که با درک و تجربه زیست، به اعمالی مبادرت می‌کنند که خلا آن در زندگی خودشان به‌شدت احساس می‌شود، درحقیقت به نوعی همدلی دست پیدا کرده‌اند.
وقتی ما از انجام دادن کار نیک صحبت می‌کنیم، به این منظور نیست که با انجام دادن یک کار خیر می‌توانیم دنیا را متحول کنیم. واقعیت این است که انجام کار نیک در درجه اول به بهتر شدن دنیا کمک نمی‌کند، بلکه تنها باعث بهتر شدن حال فرد کمک‌کننده می‌شود و همین گستردگی احساس خوب در اجتماع، سبب بهبود سلامت روانی آن جامعه خواهد شد.
تاثیر تربیت در نهادینه شدن حس نوع دوستی در کودکان
از نظر روانشناسی، کودک در ابتدا با خودپرستی کامل شروع به عمل می‌کند و تنها احساس لذت خود را در اولویت قرار می‌دهد؛ اما تربیت صحیح به کودک آموزش می‌دهد تا نوع دوستی را در خود تقویت کرده و در نهایت بین نفع خود و نفع دیگران به رفتاری متعادل دست پیدا کند؛ حتی ممکن است کودک در بزرگسالی در مواردی نفع شخصی خود را نادیده بگیرد و بدون لحظه‌ای تامل به دیگران کمک کند. در این مرحله می‌توانیم بگوییم فرد از نظر اخلاقی به درجه نوع دوستی دست پیدا کرده است.
خانواده، مدرسه و اجتماع؛ 3 عنصر تربیت نیکوکارانه دانش‌آموزان
این وظیفه پدر و مادر است که از همان ابتدا کودک را با نوع دوستی آشنا کنند تا کودک در بزرگسالی به این درجه از درک برسد که نیکوکاری جزوی از رفتار آدمی است و به عنوان مزیت یا رفتاری خاص درنظر گرفته نمی‌شود.
باهم گوش کنیم:
دومین اپیزود از نیک آوا درخصوص ارتباط دو مسئله مهم روانشناسی و نیکوکاری تهیه و ارائه شده است. در این اپیزود به تاثیر کارنیک بر ابعاد و جنبه‌های مختلف روانشناسی فردی پرداخته شده است.
باتوجه به اهمیت نیکوکاری و تاثیری که کار نیک بر جامعه بشری و حتی شخص نیکوکار برجای می‌گذارد، لزوم آموزش همدلی و نوع دوستی به کودکان بیش از پیش احساس می‌شود.
البته فاکتورهای دیگری همانند شرایط اجتماعی، وضعیت اقتصادی و غیره نیز بر تمایل افراد به کار نیک تاثیرگذار هستند، اما به هیچ عنوان نباید از پرداختن به آگاهی بخشی به افراد جامعه غافل شد.
امید است با تهیه پادکست نیکوکاری، گام‌های موثری در جهت افزایش حس نوع دوستی، همدلی و نیکوکاری در جامعه برداشته شود.
دیدگاه خود را بنویسید