داشتن پادکست خوب و قوی به عوامل زیادی بستگی دارد که یکی از آنها نوشتن سناریو یا متنی است که راهنمای شما در حین فرآیند ضبط باشد. حتی برخی از بزرگ‌ترین و باتجربه‌ترین پادکسترها نیز همچنان نوعی سناریو (script) را در طول ضبط اپیزود به همراه دارند. سناریو، متنی است که به هر اپیزود ساختار می‌بخشد و در صورت نیاز باید به آن رجوع کرد.
لکس فریدمن (Lex Fridman) را مثال می‌زنیم. او در حال حاضر یکی از بهترین پادکسترهای یوتیوب است که مصاحبه‌هایی را با دانشمندان، کارآفرینان و روزنامه‌نگاران از طیف‌های مختلف منتشر می‌کند. در اغلب اپیزودهای فریدمن می‌توانید یک سناریوی چاپی را روی میز مقابل وی مشاهده کنید.
هیچ قاعده‌ای در مورد نحوه نوشتن سناریوی پادکست وجود ندارد. انتخاب سناریو به صورت چند نکته کلیدی تیتروار یا به شکل یک متن کامل و لغت به لغت به نوع برنامه‌ای که تولید می‌کنید و نحوه کار آن بستگی دارد. در این مقاله به موارد اساسی که باید مورد توجه قرار گیرد، نکات سناریونویسی و الگوهایی که می‌توانید برای شروع کار بدون وقفه استفاده کنید، خواهیم پرداخت.
سناریوی پادکست چیست؟
سناریو یا اسکریپت اساساً «چارچوب و ساختار کلی و طرح‌ریزی‌شده اپیزود» است که به عنوان نقشه راه عمل کرده و موضوعات و مطالبی که باید در طول ضبط پادکست به آنها پرداخته شود را پوشش می‌دهد، شما را در مسیر درست حفظ و با شتاب مناسب به جلو هدایت می‌کند.
آیا نوشتن سناریو برای هر اپیزود لازم است؟
صراحتاً خیر. نوشتن سناریو برای هر اپیزود از الزامات سفت و سخت محسوب نمی‌شود، گرچه می‌تواند مفید باشد و همیشه به شما توصیه می‌کنیم که نوعی نقشه راه اپیزود را در اختیار داشته باشید. سناریونویسی به شما کمک می‌کند در مسیر درست باقی بمانید و از افتادن در دام این لحظات دلهره‌آور که «نمی‌دانم بعدش چه بگویم» دوری کنید.
مهم‌تر از آن، سناریو می‌تواند فرآیند تولید اپیزود را عاری از عیب و ایراد کرده و میزان اشتباهات (یا سکوت‌های ناخوشایند) در حین ضبط را کاهش دهد. به عبارت دیگر شما به احتمال زیاد مجبور نخواهید بود تا بخش‌هایی از اپیزود را در طول فرآیند ویرایش اصلاح کنید.
8 بخش که باید در سناریوی پادکست گنجانده شود
قبل از ورود مستقیم به بحث الگوهای سناریونویسی، لازم است عوامل مختلفی که یک سناریوی خوب را شکل می‌دهند، معرفی کنیم. لازمه یک سناریوی ایده‌‌آل دربرگرفتن 8 بخش زیر است:
1. مقدمه
عجیب نیست اگر یک فیلم فاقد تیتراژ ابتدایی باشد؟ در مورد پادکست‌ها نیز همینطور است. لازم نیست مقدمه بلند و طولانی باشد، بلکه باید نوعی پیام خوشامدگویی و یک آهنگ کوتاه را شامل شود. معرفی سریع خود (میزبان) و ارائه خلاصه‌ای کوتاه از فرضیه اپیزود می‌تواند در این مقدمه گنجانده شود. شما یک پنجره کوچک برای جذب شنوندگان در اختیار دارید و بنابراین باید نهایت استفاده را از آن ببرید.
2. پیام حامی اپیزود
جذب حامیان مالی (اسپانسر) اپیزود از اقدامات مهم است. برخی حامیان مالی پیام‌های تبلیغاتی از پیش‌تعیین‌شده برای شما ارسال می‌کنند که باید آنها را مو به مو با صدای بلند بخوانید. در مقابل سایرین چند نکته کلیدی و تیتروار در مورد محصول یا خدمات خود ارائه می‌دهند که مایلند در لابلای کلام خود به آنها بپردازید. در این حالت قویاً توصیه می‌شود که نکات را از قبل بنویسید. اگر خواندن آگهی به خوبی توسط شما انجام شود، به جلب همکاری‌های آینده با حامیان کمک خواهد کرد.
3. معرفی میهمان (در صورت وجود)
اگر میهمانی در اپیزودتان حضور دارد، معرفی وی در ابتدای برنامه واجب و ضروری است. میهمان پادکست توقع دارد که این کار را انجام دهید. باید به شنوندگان بگویید که با چه فردی صحبت می‌کنید، وی چه‌کاره است، چرا از او خواسته‌اید که به برنامه بیاید و در ازای وقت و توجهی که شنوندگان صرف می‌کنند، چه ارزشی را برای آنها به بار می‌آورد.
توجه: نوشتن مقدمه درباره میهمان اقدام خوبی است، چرا که می‌تواند جلوی هر نوع اشتباه اطلاعاتی را بگیرد.
4. یک یا دو وقفه کوتاه
اگر تعدادی از پادکست‌ها را دنبال کرده باشید، حتماً متوجه شده‌اید که اغلب در طول برنامه چند وقفه کوتاه دارند. این وقفه‌ها مثلاً در زمانی است که موضوع بحث تغییر می‌کند.
این وقفه می‌تواند همان آهنگ ابتدایی، یک افکت صوتی یا عبارت و جمله مورد علاقه طرفداران باشد. گنجاندن آنها در سناریو به جریان کلی اپیزود کمک می‌کند.
5. موضوعات اصلی بحث
در این بخش عملاً تعیین می‌کنید که اپیزود به کدام موضوعات و مضامین می‌پردازد. شرح این موضوعات بر روی کاغذ برای ترسیم بدنه اصلی اپیزود مفید است و به پیشگیری از هرگونه مکث ناخوشایند در طول اجرا کمک می‌کند.
احتمالاً این موضوعات بخش عمده‌ای از متن یادداشت‌هایی که لکس فریدمن برای ضبط اپیزودهایش استفاده می‌کند را تشکیل می‌دهند.
6. خلاصه
اضافه کردن خلاصه به سناریو، شیوه‌ای خوب برای پایان‌بندی یک اپیزود است. هنگام سناریونویسی شاید بخواهید این قسمت این را خالی بگذارید تا بتوانید در حین ضبط نکته‌ای مانند نقل قول جالب میهمان را آنجا بنویسید. به علاوه بازخورد همه موضوعات مورد بحث را می‌توان در بخش خلاصه ذکر کرد.
7. نتیجه گیری
پایان‌بندی سناریو یک نقطه ایده‌ال برای تشکر و قدردانی از مخاطبان بابت گوش دادن به برنامه و میهمانان به خاطر وقتی است که در اختیار شما قرار داده‌اند. شاید بخواهید برای آخرین بار آهنگ کوتاه خود را پخش کنید تا پایان‌بخش اپیزودتان باشد. اگر قصد دارید اپیزودهای بیشتری را در آینده منتشر کنید، به شنوندگان اطلاع دهید.
توجه: خیلی از پادکسترها فهرست همکاران و کمک‌کنندگان را نیز در بخش پایانی قرار می‌دهند تا به این وسیله از افرادی که در پشت صحنه ساخت این ایپزود نقش داشته‌اند، قدردانی کنند.
8. فراخوان عمل
بخش پایانی سناریو باید توأم با یک فراخوان عمل (دعوت به اقدام) برای آینده باشد. آیا عمل خاصی مدنظرتان هست که از شنوندگان بخواهید آن را انجام دهند؟ این می‌تواند هر کاری باشد؛ از عضویت در خبرنامه گرفته تا گذاشتن نقد و نظر یا صرفاً دنبال کردن حساب شما در شبکه‌های اجتماعی.
استفاده از استراتژی‌های بازاریابی برای افزایش مخاطبان پادکست
الگوهای سناریونویسی پادکست برای قالب‌های مختلف برنامه
الگوهای مختلف زیر متناسب با انواع مختلف قالب‌های نمایش همچون مصاحبه‌ها و گفتگوهای چندمیزبانه هستند. این الگوها صرفاً پیشنهادی هستند و شاید لازم باشد بنابر اقتضائات برنامه خود آنها را تغییر دهید.
1. سناریو در برنامه انفرادی
اگر به تنهایی یک پادکست را میزبانی می‌کنید، داشتن سناریویی دقیق و جزء به جزء برای‌تان مفید خواهد بود. علت این است که همه چیز به عهده خودتان است و هیچ فرد دیگری نیست که به شما برای پر کردن سکوت یا مکث‌ها کمک کند. هرچند فکر کردن به سکوت لابلای بحث می‌تواند دلهره‌آور باشد، اما جمع‌آوری فهرستی از نکات اغلب تنها چیزی است که برای اجتناب از این مکث‌های ناخوشایند نیاز دارید. از الگوی زیر برای چیدمان ابتدا تا انتهای اپیزود خود استفاده کنید:
مقدمه آغازین
- پیام خوشامدگویی
- معرفی میزبان
- فرضیه و اهداف اپیزود
پیام اسپانسر
وقفه کوتاه
موضوع 1: ---
- مقدمه موضوع
- نکات اصلی
- نکات فرعی
وقفه کوتاه
موضوع 2: ---
- مقدمه موضوع
- نکات اصلی
- نکات فرعی
وقفه کوتاه
موضوع 3: ---
- مقدمه موضوع
- نکات اصلی
- نکات فرعی
خلاصه
- جمع‌بندی موضوع
- بازخورد اپیزود
پایان‌بندی
- تشکر از شنوندگان
- تیزر اپیزود بعدی
فراخوان عمل
- اعلام پیوندهای رسانه اجتماعی
- هدایت شنوندگان به خبرنامه
- هر فراخوان عمل مرتبط دیگر
2. سناریو در برنامه چندمیزبانه
برنامه‌های چندمیزبانه محبوب‌ترین نوع پادکست هستند، چرا که به شکل محاوره‌های طبیعی بوده و این حس را به شنوندگان منتقل می‌کنند که مشغول گفتگو با دوستان هستید. اگر یک برنامه چندمیزبانه را در اختیار دارید، مهم‌ترین نکته‌ای که باید در سناریوی‌تان لحاظ شود، زمان صحبت کردن هر دو مجری است. نحوه ساختاربندی این موضوع به شما بستگی دارد، اما در زیر الگویی برای انجام آن ذکر شده است:
مقدمه آغازین
- پیام خوشامدگویی
- معرفی میزبان 1
- معرفی میزبان 2
- فرضیه و اهداف اپیزود
پیام اسپانسر
وقفه کوتاه
موضوع 1: ---
- میزبان 1 مقدمه موضوع را بیان می‌کند.
- میزبان 1 نکات اصلی را ارائه می‌دهد.
- میزبان 2 نکات فرعی را ارائه می‌دهد.
- بحث و گفتگوی میزبان 1 و 2
وقفه کوتاه
موضوع 2: ---
- میزبان 2 مقدمه موضوع را بیان می‌کند.
- میزبان 2 نکات اصلی را ارائه می‌دهد.
- میزبان 1 نکات فرعی را ارائه می‌دهد.
- بحث و گفتگوی میزبان 1 و 2
وقفه کوتاه
موضوع 3: ---
- میزبان 2 مقدمه موضوع را بیان می‌کند.
- میزبان 1 نکات اصلی را ارائه می‌دهد.
- میزبان 2 نکات فرعی را ارائه می‌دهد.
- بحث و گفتگوی میزبان 1 و 2
خلاصه
- جمع‌بندی موضوع
- بازخورد اپیزود
- بحث و گفتگوی میزبان 1 و 2
پایان‌بندی
- تشکر از شنوندگان
- تیزر اپیزود بعدی
فراخوان عمل
- اعلام پیوندهای رسانه اجتماعی
- هدایت شنوندگان به خبرنامه
- هر فراخوان عمل مرتبط دیگر
اگر میزبان میزگرد هستید، می‌توانید از ساختاری مشابه با الگوی فوق استفاده کنید. فقط مطمئن شوید که گرداننده بحث موضوعات را معرفی کرده و هر شرکت‌کننده فرصت برابری برای صحبت کردن خواهد داشت.
3. سناریو در برنامه مصاحبه
اگر میزبان یک مصاحبه هستید، شکل کار ساده است. سؤالات را می‌پرسید و میهمان به آنها پاسخ می‌دهد. پاسخ‌هایی که میهمان می‌دهد، احتمالاً بر صحبت‌های بعدی‌تان تأثیر خواهد داشت، بنابراین نگران نوشتن یک سناریوی دقیق و جزء به جزء نباشید. با این حال داشتن یک سناریوی تقریبی که بتوان در مواقع لازم به آن رجوع کرد، همچنان مفید خواهد بود. از الگوی زیر برای ترسیم چارچوب کلی برنامه خود استفاده کنید:
مقدمه آغازین
- پیام خوشامدگویی
- معرفی میزبان
- فرضیه و اهداف اپیزود
پیام اسپانسر
نام میهمان: ---
- معرفی میهمان
- تشکر از میهمان بابت آمدن به پادکست
وقفه کوتاه
پرسش 1: ---
- پاسخ میزبان
- گفتگوی میزبان و میهمان
پرسش 2: ---
- پاسخ میهمان
- گفتگوی میزبان و میهمان
پرسش 3: ---
- پاسخ میهمان
- گفتگوی میزبان و میهمان
پرسش 4 (و به همین ترتیب): ---
- پاسخ میهمان
- گفتگوی میزبان و میهمان
وقفه کوتاه
خلاصه
- بازخورد اپیزود
- گفتگوی میزبان و میهمان
پایان‌بندی
- تشکر از میهمان و شنوندگان
- دادن فرصت به میهمان برای معرفی اثر، حساب اجتماعی و موارد دیگر
- تیزر اپیزود بعدی
فراخوان عمل
- اعلام پیوندهای رسانه اجتماعی
- هر فراخوان عمل مرتبط دیگر
توجه: اگر به راهنمایی در مورد نحوه تدوین سؤالات خوب برای مصاحبه نیاز دارید، گفتگوی ما با اسکای پیلزبوری (Skye Pillsbury) روزنامه‌نگار سابق که اکنون برای خبرنامه روزانه Inside Podcasting مطلب می‌نویسد را مشاهده کنید.
سناریوهای لغت به لغت در برابر سناریوهای حداقل‌گرا
دو الگوی بعدی، روش‌های مختلف برای قالب‌بندی سناریوی واقعی را نشان می‌دهند که شامل سناریوی لغت به لغت و حداقل‌گرا هستند. البته اینها نیز صرفاً پیشنهادی هستند و باید متناسب با سبک سناریونویسی اختصاصی شما جرح و تعدیل شوند.
4. سناریوی لغت به لغت
در پادکست‌هایی که اطلاعات واقعی زیادی را پوشش می‌دهند، نوشتن سناریوی لغت به لغت ضرورت پیدا می‌کند. به عبارت دیگر قبل از شروع ضبط اپیزود، متن سناریو به طور کامل، دقیق و کلمه به کلمه نوشته می‌شود. این نوع سناریو برای پادکسترهای تازه‌کار که شاید نیاز به تقویت اعتماد به نفس داشته باشند نیز عالی است. البته سعی کنید از خواندن یکنواخت و خسته‌کننده متن خودداری کنید و تا حد امکان آن را به شکل محاوره‌ای بخوانید. از الگوی زیر برای این منظور استفاده کنید.
مقدمه آغازین
- پیام خوشامدگویی
- معرفی میزبان
- فرضیه و اهداف اپیزود
پیام اسپانسر
نام میهمان: ---
- معرفی میهمان
- تشکر از میهمان بابت آمدن به پادکست
وقفه کوتاه
موضوع 1: ---
- مقدمه موضوع
- نکات اصلی
- نکات فرعی
- نظرات میهمان
وقفه کوتاه
موضوع 2: ---
- مقدمه موضوع
- نکات اصلی
- نکات فرعی
- نظرات میهمان
وقفه کوتاه
موضوع 3: ---
- مقدمه موضوع
- نکات اصلی
- نکات فرعی
- نظرات میهمان
خلاصه
- جمع‌بندی موضوع
- بازخورد اپیزود
پایان‌بندی
- تشکر از میهمان و شنوندگان
- تیزر اپیزود بعدی
فراخوان عمل
- اعلام پیوندهای رسانه اجتماعی
- هدایت شنوندگان به خبرنامه
- هر فراخوان عمل مرتبط دیگر
5. سناریوی حداقل‌گرا
اگر یک مجری باتجربه در زمینه پادکست هستید یا اطمینان دارید که نیازی به یک سناریوی دقیق، جزئی و کلمه به کلمه نیست، سناریوی حداقل‌گرا برای شما مناسب خواهد بود. این نوع سناریو فقط از چند نکته تیتروار تشکیل شده تا در طول ضبط میزبان را در مسیر صحیح نگه دارد. این الگو چیزی شبیه به زیر است:
مقدمه آغازین
پیام اسپانسر
نام میهمان: ---
- معرفی
- تشکر از میهمان بابت آمدن به پادکست
وقفه کوتاه
موضوع 1: ---
- نکات
وقفه کوتاه
موضوع 2: ---
- نکات
وقفه کوتاه
موضوع 3: ---
- نکات
خلاصه
- نکات
پایان بندی
فراخوان عمل
7 نکته برای نوشتن یک سناریوی عالی
حال که با برخی از الگوهای سناریونویسی آشنا شدید، امیدواریم بتوانید الگویی متناسب با خود را انتخاب کنید. اما قبل از اتمام کار اجازه دهید 7 نکته مهم که به بهبود مهارت‌های سناریونویسی کمک می‌کند را ذکر کنیم.
1. از لحن محاوره‌ای استفاده کنید
ناگفته پیداست که هیچکس مایل نیست به یک پادکست بیش از حد رسمی و خسته‌کننده گوش دهد و به همین دلیل مهم است که متن خود را به شکل عامیانه و محاوره‌ای درآورید.
قصد شما از ساخت پادکست این است که شنوندگان از آن لذت ببرند، اما اگر اینچنین نباشد احتمالاً از پادکست خارج شده و جای دیگری می‌‍روند. هنگام نوشتن متن سناریو سعی کنید همانطور که صحبت می‌کنید، کلمات را روی کاغذ بیاورید.
2. برای ایجاد حس و حال طبیعی‌تر سناریوی خود را املانویسی کنید
اگر یک نویسنده حرفه‌ای نیستید، شاید نگارش سناریویی که طبیعی به نظر برسد کار بسیار دشواری باشد. به جای صرف ساعت‌ها وقت برای بهبود مهارت‌های نوشتاری شاید راحت‌تر باشد که بخش‌هایی از سناریوی خود را املانویسی کنید.
تنها کاری که باید انجام دهید این است که نکات خود را به نحوی که گویی در حال صحبت با یک دوست هستید بیان و از نرم‌افزار املانویسی (دیکته) برای رونویسی کلمات گفتاری خود استفاده کنید.
سپس می‌توان متن را ویرایش و در صورت نیاز مرتب کرد. این اطمینان حاصل می‌کند که سناریو از الگوهای گفتاری طبیعی پیروی کرده و از ساختار جملات و عبارت‌های نامرتب پرهیز می‌کند.
3. صحنه را برای شنوندگان مجسم کنید
اگر یک پادکست محبوب را در اختیار دارید، احتمالاً تصویری واقعی از استودیو یا اتاق ضبط را در ذهن شنوندگان مجسم کرده‌اید. حتی ممکن است میزبان این صحنه را توصیف کرده باشد و شاید بخواهید همین کار را در جایی از سناریوی خود انجام دهید. اگر بتوانید ایده و حسی از محیط خود را به شنونده منتقل کنید، بلافاصله با برنامه شما مأنوس خواهند شد و این می‌تواند به ایجاد ارتباط بهتر میزبان با شنوندگان کمک کند.
4. از علائم نگارشی استفاده کنید
علائم نگارشی (delivery notes) به حفظ ثبات و انسجام در سراسر سناریو کمک می‌کنند، به ویژه اگر یک پادکستر تازه‌کار باشید. بنابراین در صورت رضایت از متن سناریو آن را چاپ کنید و یک خودکار بردارید.
سپس متن را با صدای بلند بخوانید و هر جایی که به طور طبیعی مکث می‌کنید، نفس می‌کشید، می‌خندید یا آه می‌کشید را علامت‌گذاری کنید. انجام این کار جان تازه‌ای به سناریو می‌بخشد و اعتماد به نفس کلی‌تان را افزایش می‌دهد.
5. هدف و خواسته شنوندگان را بشناسید
اطلاع از هدف و خواسته شنوندگان می‌تواند سناریو را در مسیر درست هدایت کند. برای مثال اگر برنامه‌ای حول بررسی جنبه‌های مختلف فرهنگ اروپا پخش می‌کنید، اما متوجه شده‌اید که 60 درصد از مخاطبان تنها به صحبت‌های شما درباره خوراکی‌های خاص علاقه دارند، ایده خوبی برای جلب خواسته آنها در اختیار دارید و باید درباره فرهنگ غذایی صحبت کنید.
این خصوصاً برای جلسات پرسش و پاسخ نیز مفید است چرا که در اینجا هم با دانستن اینکه مخاطبان می‌خواهند به چه سؤالاتی پاسخ دهند، پرسش‌های مورد نظر را در سناریوی پادکست خود می‌گنجانید.
6. نگران خروج از چارچوب سناریو نباشید
هرچند سناریوی پادکست از بسیاری جهات مفید است، اما سعی کنید خود را به طور کامل محدود به آن نکنید. اگر جریان طبیعی گفتگو به سمت موضوعی رفت که صراحتاً در داخل سناریو بیان نشده، اما محتوای خوب و مرتبطی تولید می‌کند بحث را ادامه دهید. نگه داشتن فضای داخلی در سناریو برای بداهه‌گویی به این امر کمک می‌کند.
7. قبل از شروع ضبط سناریو را تمرین کنید
نیازی به گفتن نیست که تمرین و تکرار واقعاً کار را عالی می‌کند. بنابراین قبل از شروع ضبط سناریوی خود را تمرین کنید. این کار می‌تواند به شناسایی هر نوع خطا یا مشکل کمک کند و به شما فرصت دهد قبل از آنکه بسیار دیر شود، سناریوی خود را اصلاح کنید. اگر احتیاط به خرج ندهید و عجله کنید در خطر مواجهه با مشکلاتی قرار می‌گیرید که به سادگی می‌شد از آنها اجتناب کرد.
سخن پایانی
امید می‌رود تا به حال شناخت بهتری از عوامل سازنده یک سناریوی خوب پادکست، مزایای سناریویسی و قالب‌های مختلف پیدا کرده باشید.
نحوه نوشتن سناریوی پادکست کاملاً به سلایق و علایق میزبان بستگی دارد، اما مهم‌ترین چیز این است که بفهمید کدام قالب بهترین نوع برای شما و متناسب با برنامه‌تان است.
دیدگاه‌های بازدیدکنندگان
طالقانی
253 روز پیشدرود بر شما
ارسال پاسخ
زهرا قوامی
253 روز پیشسلام
ارسال پاسخاز اینکه مجله نیکآوا را دنبال می‌کنید و نظر خود را با ما به اشتراک میگذارید از شما ممنونیم.